Jak wskazuje raport przygotowany przez Radę Doradczą ds. Badań nad Biopaliwami BIOFRAC[1] sektor transportu pochłania 30 procent całkowitego zużycia energii w Unii, a 98 procent wydatków na energię wykorzystywaną w transporcie przypada na paliwa kopalne. Jednym z najbardziej palących problemów są paliwa kopalne powodujące emisje dwutlenku węgla i daleko idące zmiany klimatyczne. Europa musi jak najszybciej reagować, a bez radykalnych zmian w transporcie, spedycji i logistyce o neutralności klimatycznej nie może być mowy. Jak zatem w najbliższej przyszłości będziemy wykorzystywać biopaliwa transportowe?

Pakiet Fit for 55 to zestaw aktów prawnych stworzony przez Komisję Europejską i przyjęty w 2021 roku. Jego celem jest osiągnięcie redukcji emisji gazów cieplarnianych na poziomie 55% do 2030 roku. W ten sposób mamy osiągnąć neutralność klimatyczną najpóźniej w 2050 roku. Jej ważną częścią są biopaliwa transportowe.

Oznacza to zmianę prawa we wszystkich sektorach gospodarki emitujących CO2, obejmującą także reformę aktualnego systemu handlu emisjami w UE. Jedną z kluczowych zmian jest objęcie uprawnieniami do emisji nowych sektorów gospodarki, w tym transportu lądowego, dla którego stworzono odrębny system handlu – ETS 2. W tym systemie można zapomnieć o darmowych certyfikatach na emisję gazów cieplarnianych, będą one jedynie odpłatne. W konsekwencji spowoduje to, że tradycyjny „brudny” transport stanie się jeszcze droższy, co ma stanowić bodziec dla sektora TSL do proekologicznych zmian.

Decyzja o objęciu kolejnych gałęzi transportu regulacjami pakietu Fit for 55 jest w pełni uzasadniona statystykami na przestrzeni ostatnich lat. Zgodnie z danymi przytaczanymi przez Parlament Europejski, transport jest jedynym sektorem, który zwiększył emisję gazów cieplarnianych w ciągu ostatnich trzydziestu lat, i to o ponad jedną trzecią. Odpowiada on w przybliżeniu za 1/4 całkowitej emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej, z czego – według wyliczeń Europejskiej Agencji Środowiska za rok 2019 – ponad 70% przypada na transport drogowy. Dla lepszego zobrazowania problemu warto zauważyć, że transport lotniczy, już objęty systemem ETS, w tym samym okresie odpowiadał za 13,4% ogółu emisji, natomiast kolejowy wygenerował zaledwie 0,4%.

Dodatkowo sytuacja Polski na tle innych państw UE rysuje się raczej w szarych barwach. W naszym kraju emisje CO2 w sektorze transportu wzrosły o prawie 220 procent od 1990 roku. To zwiększenie emisji wynika przede wszystkim z powiększenia rozmiaru floty samochodów osobowych, która wzrosła w okresie 1990-2020 z 5,2 do 25,1 mln.

Co zamiast „tradycyjnych” pojazdów?

W tym roku Parlament Europejski poparł propozycję Komisji Europejskiej dotyczącą stuprocentowej redukcji emisji dwutlenku węgla w branży TSL z wyznaczoną datą graniczną na 2035 rok. Nowe regulacje uniemożliwiłyby sprzedaż pojazdów z silnikami spalinowymi po tym terminie w całej Unii Europejskiej. Kraje UE przystały na proponowane ograniczenie, co w konsekwencji sprawi, że po 2035 roku w europejskich salonach będą sprzedawane wyłącznie samochody zeroemisyjne akumulatorowe (BEV) oraz wodorowe (FCEV). Biopaliwa transportowe staną się więc koniecznością, nie opcją.

Obecnie trwają ustalenia co do ostatecznej wersji AFIR, czyli Rozporządzenia o Infrastrukturze Paliw Alternatywnych. Będzie ono stanowić część pakietu Fit for 55. AFIR wyznaczy obowiązkowe cele dotyczące zielonego rozwoju infrastruktury dla samochodów osobowych, dostawczych i ciężarowych, a także dla transportu morskiego. Wprowadzenie nowych regulacji to warunek niezbędny, aby stan infrastruktury krajów członkowskich nie był przeszkodą hamującą rozwój elektromobilności. Obecny projekt rozporządzenia pokazuje, jak ma wyglądać infrastruktura ładowania pojazdów elektrycznych i wodorowych w krajach UE, aby skutecznie zdekarbonizować transport.

Biopaliwa transportowe w Polsce

Czy Polska jest przygotowana na odejście od paliw kopalnych? Udział stałych paliw kopalnych, gazu i ropy naftowej stanowił u nas do tej pory 85,3 procent. W tym aż 39,6 procent przypadło na te pierwsze. W obliczu zmian na poziomie unijnym musimy dostosować się do rewolucji w ekotransporcie na dwóch poziomach – technologicznym, ale też regulacyjnym.

Na ten moment wyznaczyliśmy w Polsce głównie wytyczne dotyczące infrastruktury umożliwiającej wprowadzenie elektromobilności. Oznacza to m.in. określenie:

  • minimalnej liczby punktów ładowania w ogólnodostępnych stacjach,
  • wprowadzenie nowych wymagań dotyczących instalowania punktów ładowania dla pojazdów elektrycznych,
  • wstępnego wyposażania parkingów w odpowiednią infrastrukturę kanałową, kanałów na przewody i kable elektryczne.

Z drugiej strony obecnie dyskutowane są również zmiany na rynku biopaliw w Polsce. Rada Ministrów niedawno przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw. Oznacza to poważne wejście do gry wodoru.

Wyrazem realizacji przepisów ustawy jest Narodowy Cel Wskaźnikowy (NCW). Krajowi producenci ciekłych paliw transportowych oraz importerzy tych paliw mają obowiązek realizacji NCW poprzez zapewnienie minimalnego udziału biokomponentów w paliwach. Wśród najważniejszych rozwiązań znalazło się:

  • podniesienie poziomu możliwości wykorzystania biowęglowodorów ciekłych (do poziomu 0,9%),
  • wzrost biokomponentów wytworzonych z niektórych surowców (do poziomu 0,5%),
  • obniżenie obligatoryjnego blending dla oleju napędowego do poziomu 5,2%.

Czy to początek końca paliw kopalnych?

Rewolucja w branży TSL powoli staje się rzeczywistością. Unia Europejska narzuciła wytyczne, które muszą zostać w przeciągu najbliższych kilkunastu lat wdrożone. Inaczej nie osiągniemy celów wyznaczonych na 2030 i 2055 rok. Państwa członkowskie głowią się, jak dostosować regulacje krajowe do dynamicznych zmian na poziomie UE. Jedno jest pewne. Nadszedł początek końca ery pojazdów spalinowych. Przyszłość to biopaliwa transportowe.

[1] (Biofuels Research Advisory Council) "Biopaliwa w Unii Europejskiej. Wizja do 2030 r. i na lata następne" ("Biofuels in the European Union. A Vision for 2030 and Beyond")